کد مطلب:52166 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » متفرقه

منظور از عرفان عملي چيست؟

عرفان به عنوان يك دستگاه علمي و فرهنگي داراي دو بخش است: بخش عملي و بخش نظري.
بخش عملي عبارت است از آن قسمت كه روابط و وظايف انسان را با خودش و با جهان و با خدا بيان مي كند و توضيح مي دهد. عرفان در اين بخش مانند اخلاق است، يعني يك «علم» عملي است. اين بخش از عرفان، علم «سير و سلوك» ناميده مي شود. در اين بخش از عرفان توضيح داده مي شود كه «سالك» براي اينكه به قلة منيع انسانيت يعني «توحيد» برسد، از كجا بايد آغاز كند و چه منازل و مراحلي را بايد به ترتيب طي كند و در منازل بين راه چه احوالي براي او رخ مي دهد و چه وارداتي بر او وارد مي شود. و البته همة اين منازل و مراحل بايد با اشراف و مراقبت يك انسان كامل و پخته كه قبلا اين راه طي كرده و از «رسم و راه منزلها» آگاه است صورت گيرد، و اگر همت انسان كاملي بدرقه راه نباشد، خطر گمراهي است. عرفا، از انسان كاملي كه ضرورتاً بايد همراه «نو سفران» باشد، گاهي به «طاير قدس» و گاهي به «خضر» تعبير مي كنند:
همتم بدرقة راه كن اي «طاير قدس»
كه دراز است ره مقصد و من «نوسفرم»
ترك اين مرحله بي همرهي «خضر» مكن
ظلمات است بترس از خطر گمراهي
البته توحيدي كه از نظر عارف قلة منيع انسانيت به شمار مي رود و آخرين مقصد سير و سلوك عارف است، با توحيد مردم عامي و حتي با توحيد فيلسوف (يعني اينكه واجب الوجود يكي است نه بيشتر) از زمين تا آسمان متفاوت است. توحيد عارف يعني موجود حقيقي منحصر به خداست، جز خدا هر چه هست «نمود» است نه «بود»؛ توحيد عارف يعني «جز خدا هيچ نيست»؛ توحيد عارف يعني طي طريق كردن و رسيدن به مرحلة جز خدا هيچ نديدن. اين مرحله از توحيد را مخالفان عرفا تأييد نمي كنند و احياناً آن را كفر و الحاد مي خوانند، ولي عرفا معتقدند كه توحيد حقيقي همين است و ساير مراتب توحيد خالي از شرك نيست. از نظر عرفا رسيدن به اين مرحله كار عقل و انديشه نيست، كار دل و مجاهده و سير و سلوك و تصفيه و تهذيب نفس است.

---

: مجموعه آثار شهيد مطهري ج14 ـ خدمات متقابل اسلام و ايران صفحه: 549 الي 550
شهيد مطهري